Geliyoo bir arama motoru mudur?

Türkiye’den başarılı ve ses getiren projeler çıkmasından son derece memnun oluyoruz. Yurt dışında yaşayan Türklerin yaptığı başarılı işlerle de gururlanıyoruz. Fakat medyaya servis edilen “sabun köpüğü” işlerin bu kadar abartılarak haber yapılması beni üzüyor. İyi niyetle de yapılsa, bu tarz haberlerin bilişim sektörüne zarar verdiğini düşünüyorum. Yerli arama motoru konusu gündeme geldiğinde “Yerli Arama Motoru Nasıl Yapılır?” başlıklı bir yazı yazmıştım. Geliyoo isimli web sitesi sebebiyle konu tekrar gündeme geldi. Bu nedenle, bu konuda bir kez daha ayrıntılı yazmayı aramamotoru.com olarak kendimize görev addettik.

Arama Motoru Nedir?

Öncelikle bu sorunun yanıtına bakmamız gerekiyor. Arama motoru, İnternet’te bulunan verileri aramak için kullanılan bir mekanizmadır. Temel olarak 3 ana bileşenden oluşur.

1. Robotlar, botlar veya böcekler
2. Arama İndeksi
3. Kullanıcı arabirimi

Arama Motorlarının Tarihçesi

İlk arama motoru 1990 yılında Archie adıyla kuruldu. 1993 yılında MIT’de indeks oluşturmak için kullanılan Wandex isimli ilk internet botu üretildi, Yandex isminde Wandex’den esinlenmiştir. Daha sonrasında JumpStation, WebCrawler, Lycos, Magellan, Excite, Infoseek, Inktomi, Northern Light, Altavista ve Yahoo gibi sitelerle arama motoru piyasası gelişti. 1999 yılında Google kuruldu ve 2000’li yılların başlarında dünyayı sarmaya başladı.

Google nasıl bu kadar başarılı sonuçlar veriyor?

Google sitelerin birbirlerine verdiği referansların önemli olacağı ile ilgili bir doktora araştırması sonucu ortaya çıktı. İlk başlarda bu çok başarılı sonuçlar verdi, daha sonrasında hem insanların bunu suistimal etmesi hem de başka etmenlerle algoritmalarına güncelleyerek bugün ki haline geldi. Halen algoritmalarını güncellemeye ve daha iyi sonuç vermeye çalışıyor.

Google, Chrome, Gmail, Ads (Adwords & Adsense), Google+, Doubleclick, Docs, Blogger, Youtube, Street View, Calendar, Maps, Android, Picasa, Translate, Admob, Nest, Waze ve satın aldığı başka projelerle birlikte büyük bir veri ambarı oluşturmaktadır. Bu ambar sayesinde kullanıcıların nereleri gezdiğini, neleri sevdiğini, neleri paylaştığını, hangi uygulamaları kullandığını, resimleri ne zaman ve nerede çektiğini, resimlerde duygu hallerini ve çok daha fazla veriyi analiz edebilme bunu arama sonuçlarına yansıtabilme yeteneğine sahip. Tüm bunlara sahip olurken yaklaşık olarak 20 yıllık bir bilgi birikimi ve yeteneği yanında bulunduruyor. Google Amerika’da %61, İngiltere’de %89, Türkiye %94 ve dünya genelinde %68 pazar payına sahip. Türkiye’de bu oran futbol takımı desteği ve otomatik açılan aramaları çıkarttığımız takdirde %98 civarında.

Geliyoo’nun iddiası nedir?

Basınımız bir kaç gündür, Geliyoo isimli bir sitenin ortağının yaptığı açıklamalarla meşgul. Medyada yer alan açıklamada Türkiye’nin yerli arama motoru olma iddiasında bulunulmuş ve şu ifadeler geçmiş: ;

“Birçok ülke Google’ın dünya genelindeki üstünlüğünü ortadan kaldıran çalışmalar ortaya koydu. Bunun ilk örneği şu anda Türkiye’de de hizmete giren Rus arama motoru Yandex oldu. Sonrasında bunu Çin takip ederek Baidu adındaki arama motorunu hizmete açtı. Ülkemizde de bu ve buna benzer girişimler yapıldı ancak kesinlikle kayda değer bir çalışma ortaya koyulamadı. Neden ise maddi olanakların yetersiz olması ve yeterli destek ile teknik personelin bulunmamasıydı. Aynı zamanda güçlü maddi imkanlara sahip yatırımcıların anlık para getiren yatırımlara daha çok önem vermesi bunu tetikleyen unsurlardır. Bu nedenle Türkiye’nin yerli bir arama motoruna sahip olması gerekiyor ve bu arama motoru ‘Geliyoo’ ile neden olmasın”

Bu açıklamanın devamında 10 yıllık bir çalışma ve 10 milyon TL’lik bir yatırım söz konusu  olduğu da belirtildi. Aslında aynı site 2010 yılından itibaren aktif gözüküyor, 2012 yılından bu yana buna benzer bir logo ve alt yapı ile yayın hayatını devam ettiriyor. 2015 yılında yine aynı site sahipleri Cumhurbaşkanına bir mektup yazarak destek istemişler. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan’ın “Yerli Arama Motoru” açıklamasından sonra basının araştırma acizliğinden faydalanarak, tekrar gündeme gelmeyi başarmışlar

Peki Geliyoo bir arama motoru mudur?

Geliyoo sitesinin alt yapısı Algoprog isimli web sitesinin “Google Search Script” isimli uygulaması kullanılarak yapılmış ve temelde Google’ın sonuçlarını kendi arabiriminizde yayınlamanıza yarıyor. Bu adresten (https://algoprog.com/google-search-script) siz de 15$’a satın alarak kendi arama sitenizi oluşturabilirsiniz. Hızlı hareket etmek amacıyla hazır kodlar, uygulamalar ve programlar kullanmak oldukça mantıklı ama bunu arama motoru olarak pazarlamaya çalışmak çok yanlış ve anlamsız. Siteleri botlar aracılığı ile taramayan, kendine ait bir indeksi ve algoritması olmayan bir yazılıma arama motoru demek çok mümkün değil.

Böyle bir proje için 10 milyon TL’lik bir yatırım yapılmış olması mümkün değil, bu ilgi çekmek için söylenmiş fazlasıyla şişirilmiş bir rakam. Basit bir sitenin basında bu kadar yer bulması ve arama motoru olarak tanıtılması, haklı olarak internet kullanıcılarının tepkisini çekti. Gelen tepkiler üzerine sitenin kurucusu bir açıklama daha yaptı, ama bu açıklamanın da inandırıcılığının çok zayıf olduğunu düşünüyorum.

Türkiye’den bir arama motoru çıkar mı?

Yakın gelecekte kolay gözükmüyor. Çünkü arama motoru hazırlamak için belirli bir bilgi birikimi, teknik beceri ve donanım gerekiyor. Bunların hepsini bir anda milyarlar harcasanız daha yapabilmeniz mümkün değil. “Yerli Arama Motoru Nasıl Yapılır?” yazısında yazdığım gibi öncelikle Türkiye’de bu tarz sistemlerin oluşmasını sağlayacak ortamların oluşturulabilmesi gerekiyor. Şu anki girişimcilerin vergiyi nasıl ödeyeceğiz, dolar ile aldığımız şeyi Türk lirası olarak zam yapmadan nasıl satmaya devam edebileceğiz gibi “küçük detaylardan” kafayı kaldırıp AR-GE yapabileceklerine inanmıyorum. Eğer bu tarz projelerin çıkmasını istiyorsak, bugünü değil en az 4-5 yıl sonrasını hedefleyerek adımlar atmamız gerekiyor.