Hayatımıza girdiği doksanların başından itibaren hayatımızın bir parçası olma yolunda emin adımlarla ilerleyen internet dünyasında her gün yeni gelişmelerden haberdar olmaya ve çok daha hızlı değişime ayak uydurmak durumunda kalıyoruz. Bu değişimlerde bazen ana kavramlar değişiyor, bazen de kavramların işleyiş mekanizması değişiyor ama sürekli bir yenilenme halinde devam ediyoruz. Yakın zamanda UI nedir? yazmıştık, şimdi yazımızın konusu bir biriyle kardeş olan diğer kavram olan UX Nedir?
Yazıda kullanacağımız terimleri sizlerle paylaşarak başlayalım:
UX (User Experience – Kullanıcı Deneyimi)
UXD (User Experience Design – Kullanıcı Deneyimi Tasarımı)
UI (User Interface – Kullanıcı Arayüz Tasarımı)
Başlangıçta gayet yeterli gördüğümüz kullanıcı arayüzü yıllar geçtikçe anlaşıldı ki aslında kullanıcıların alışkanlıklarına ve kolay uyum sağlayacakları şekilde tasarlandığında eskiden konumlandırılan arayüzden çok daha fazlası.
UX, “user experience” kelimelerinden oluşturulmuştur ve Türkçe karşılığı “kullanıcı deneyimi” , kullanılan Türkçe karşılığı “kullanıcı arayüz tasarım deneyimi” olarak karşımıza çıkar. Pekiştiren bir örnek ile anlatmak gerekirse UI örneğinde verdiğimiz telefonların üzerindeki butonlar ve buton yerleşimleri, buton büyüklükleri vb tüm metrikler her yeni versiyonda güncellenir ve yıllar içerisinde önemli değişmelere uğrar. Android 3.7.0 versiyonunda kullanılan arayüz tasarımı ile Android 6.1.1 arayüz tasarımının arasındaki farklar kullanıcılardan alına geri bildirimlerin sonucudur.
UX,grafik tasarımdan farklı olarak kullanıcıların web sitesini veya mobil uygulamasını kullandıkları anda hissedecekleri şekilde grafik tasarıma ruh katmaktır. Çünkü UX nasıl göründüğünden daha çok nasıl hissettirdiği ile ilgilenir. Kullanıcıların yapmak istediklerini en hızlı ve sıkılmadan yapacakları şekilde tasarımı geliştirmek ve kullanıcıların web sitesinde veya mobil uygulamalarda daha fazla zaman geçirmesini sağlamak, daha fazla reaksiyona girmelerini sağlamak ana fikirdir.
UXD’nin tasarım kökenli olması bir grafik tasarım uzmanı olması zorunlu değildir, kendini farklı alanlarda geliştirmiş ve kullanıcılara etki edecek basit ve kullanışlı tasarım değişikliklerini yani ruhuna dokunmayı bilmesi önemlidir. UXD’nin etkileşimde olması gereken ve daha iyi işler ortaya çıkarmasını sağlayacak farklı bilim dalları ve alanlar vardır. Bunları da etkileşim tasarımı, bilgi mimarisi, içerik stratejisi, kullanılabilirlik, kullanıcı testleri ve sosyoloji, antropoloji ve psikoloji olarak adlandırabiliriz.
UXD’ler çalışmalarını yaparken içgüdüsel değil kullanıcılar üzerinde yapılan testler sonucunda gerçekleştirir. Ortaya bir ürün koymadan önce yapılacak doğru testler ciddi bir zaman ve maliyet tasarrufuna da beraberinde getirecektir. Testlere gereken önemi göstermemek ileride yaşanabilecek kötü senaryoların düzeltilmesindeki süreci olumsuz etkiler ve test için ayıracağınız zaman ve maliyetten çok daha fazlasını kaybetmenize neden olabilir. Ürün hazırlık aşamasında yapılan testler tabii ki yeterli görülmemelidir, yatırım yaptığınız ürünü geliştirmek için testlere periyodik olarak devam etmelisiniz.
